Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

Çinko, insan sağlığı üzerinde olumlu etkilere sahip olan önemli bir mineraldir ve bir çok besinde doğal olarak bulunmakadır. Vücutta ortaya çıkabilecek çinko eksikliği sonucunda bir çok hastalık oluşabilir ve sağlığı olumsuz olarak etkileyebilmektedir. Özellikle gebelik sürecinde ve ergenlik döneminde en çok ihtiyaç duyulan minerallerin baş sıralarında yer almakadır. Yetişkin bireylerin vücudunda çinko seviyesinin korunabilmesi için günlük 8 mg. ila 11 mg. arasında çinko alımı yeterli olabilmektedir. İnsan vücudu çinko mineralini depolayamamaktadır. Bu sebeple aşağıda paylaşıyor olacağımız günlük ihtiyaç duyulan miktarların düzenli olarak alınması gerekmektedir. Hem bağışıklık sisteminin güçlenmesi için hem de hastalıklardan korunabilmek için doktor tarafından çinko takviyesi önerilebilmektedir. Bizler de makalemizde çinko minerali hakkında merak edilenler, günlük kullanım miktarları ve hangi besinlerde bulunduğuna dair önemli bilgiler paylaşıyor olacağız.

çinko1 Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

Günlük İhtiyaç Duyulan Çinko Miktarları Nelerdir?

Çinko mineralinin vücutta depolanamadığından bahsetmiştik. Bu nedenle günlük olarak tüketilen besinlerden doğal yolla alınması önerilmekte ve şayet çinko alımı yetersiz kalıyorsa bu durumda doktor tavsiyesi ile takviye olarak çinko tüketimi söz konusu olabilmektedir. Çinko takviyesi çoğunlukla eczanelerde şurup, pastil, kapsül ve jel dahil olmak üzere farklı formlarda satışa sunulmaktadır.

Şimdi yaş gruplarına göre günlük ihtiyaç duyulan çinko miktarlarına bakalım:

Bebekler İçin:

  • 0 ila 6 ay arası için günlük 2 mg.
  • 7 ila 12 ay arası için günlük 3 mg.

Çocuklar İçin:

  • 1 ila 3 yaş arası için günlük 3 mg.
  • 4 ila 8 yaş arası için günlük 5 mg.
  • 9 ila 13 yaş arası için günlük 8 mg.

Yetişkinler İçin:

Sistemimize kayıtlı diyetisyenler:

  • 14 yaş ve üzerindeki erkekler için günlük 11 mg.
  • 14 ila 18 yaş arasındaki kadınlar için günlük 9 mg.
  • 19 yaş ve üzerindeki kadınlar için günlük 8 mg.

çinko Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

Çinko Hangi Hastalıkları Tedavi Etme Gücüne Sahiptir?

Kanser Hastalıklarına Karşı Güçlü Antioksidan Görevi Görmektedir

Çinko minerali antioksidan görevi görmektedir. Kanser tedavileri dahil olmak üzere hastalık ihtimalinin azaltılmasında ve oksidatif stresle mücadelede etkili antioksidan ve anti-inflaöatuar ajan olarak kabul edilen çinko minerali özellikle yaşlı olan hastalarda tümörün büyümesini engelleyen ve kanserli hücre mutasyonunu engellemekte olan sağlıklı hücre bölünmesini destekeme kabiliyeti içermektedir.

Makula Dejenerasyonu yani Sarı Nokta

Gözlerde görme kaybına neden olan ve halk arasında sarı nokta olarak bilinen makula dejenerasyonu çinko eksikliğinin neden olduğu rahatsızlıklardan biridir. Sağlıksız beslenme, sigara kullanımı ve genetik yatkınlığa bağlı olarak ortaya çıkmakta olan bu rahatsızlığın en önemli nedenlerinin başında gelen çinko eksikliğidir. Özellikle ergenlik dönemi ve sonrasında günlük olarak vücudun ihtiyaç duyduğu çinko miktarı karşılanmaması halinde zaman içerisinde görme kaybı söz konusu olabilmektedir. Gözün görme yetisini kaybetmemesi için dengeli beslenmeli ve vücudun çinko ihtiyacı karşılanmalıdır.

 

Kronik Yorgunluk

Kişilerin sürekli olarak kendini halsiz ve yorgun hissediyor olması çoğunlukla uyku düzensizlikleri ve çalışma koşullarına bağlanmaktadır. Ancak düzenli beslenme söz konusu olmadığında vücudun ihtiyaç duyduğu mineral ve vitaminler alınamamakta, sonuç olarak vücut kendini yorgun hissedebilmektedir. Halsizlik ve yorgunluk hissinin ortadan kalkması için vücudun en çok ihtiyaç duyduğu minerallerin başında çinko gelmektedir. vücuttaki çinko değerlerinde düşüş gözlendiğinde kronik yorgunluk ortaya çıkabilir. Vücuda zindelik veren çinko, yukarıda yaş gruplarına göre paylaştığımız miktarlarda günlük olarak alınmalıdır.

 

Bağışıklık Sistemini Güçlendirmektedir

Vücutta ortaya çıkan çinko eksikliği, bağışıklık sisteminin olumsuz etkilenmesine neden olabilmektedir. Bu durum sonucunda immün sistem, vücudu zararlı ve yabancı etkenlerden koruyamamakta ve kişilerin çok daha hızlı ve kolay rahatsızlanması söz konusu olabilmektedir. Vücudun dışarıdan gelecek olan mikroplara ve hastalıklara karşı korunabilmesi için düzenli beslenerek ihtiyaç duyulan vitamin ve mineralleri alıyor olması gerekmektedir.

Hafif ya da orta derecedeki çinko eksikliği enfeksiyonlardan koruyan beyaz kan hücreleri olan nötrofil ile bağışıklık sisteminin bir bölümü olan makrofaj işlemleri üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Nötrofil ve makrofaj bağışıklık sisteminin korunabilmesi için çalışan sistemler olarak vücudu koruyabilmektedir. Bunun için de düzenli olarak çinko içeren besinler tüketiyor olmak gerekmektedir. Eğer tüketilen besinler ile yeterli miktarda çinko minerali alınamıyor ise doktor tavsiyesi doğrultusunda çinko takviyesi alınması önerilmektedir.

Çinko mineralinin en önemli özelliklerinden biri de vücudu soğuk algınlığına karşı koruyor olmasıdır. Vücudun bağışıklık sistemini güçlendirerek soğuk algınlığı dahil bir çok hastalıktan vücudu korumaktadır. En az beş ay süre ile çinko tüketimi ile söz konusu olduğunda soğuk algınlığına yakalanma riski azalmakta ya da hastalık söz konusu olduğunda iyileşme sürecini hızlandırmaktadır.

Çinkonun soğuk algınlığına dair etkileri ile ilgili yapılmış olan bazı araştırmalar, bakteri ve mukusun burun pasajlarına yapışmasına sebep olan moleküler prosesi etkileyebilmekte olduğunu göstermektedir.

cinko Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

Yaraların Hızla İyileşmesini Sağlamaktadır

Kronik rahatsızlıkları olan kişiler çoğunlukla çinko eksikliği yaşayan kişilerdir. Bu kişilerin yaşadıkları rahatsızlıklar sebebiyle ortaya çıkan yaralar da çinko eksikliği sebebi ile daha hızlı gelişmektedir. Yaraların ortaya çıkmasının engellenmesi ve  çıkan yaraların hızlı bir şekilde iyileşebilmesi için çinko içeren besinlerin tüketilmesi yetersiz kalıyor ise doktor tavsiyesi doğrultusunda çinko takviyesi alınması büyük ölçüde önem taşımaktadır. Çinko, cilt ve mukoza zarlarının korunmasında önemli rol oynamaktadır.

 

İshale Karşı Koruma Sağlamaktadır

Uzmanlar tarafından çocuklarda yaşanan ishal problemlerine sebep olan enfeksiyonların çinko eksikliğinden kaynaklanabileceği belirtilmektedir. Bağışıklık sistemini oluşturmakta olan fonksiyonlar çinko eksikliği ile azalabilmekte ve sonuç olarak özellikle çocuklarda ishal problemleri yaşanabilmektedir. Bu noktada yapılan bazı çalışmalar çinko eksikliği sonucunda ortaya çıkan ishal problemlerinin Hindistan, Afrika, Güneydoğu Asya ve Güney Amerika’da yaygın olduğu ve çocuk ölümlerinde büyük rol oynadığı sonucunu göstermiştir. Bu sebeple ishal riskini azaltabilmek adına vücudun çinko dengesini sağlamakta ve doktor tavsiyesi ile çinko takviyesinden destek alınmalıdır. Yine doktorun gerekli görmesi sonucunda sık sık ishal problemi yaşamakta olan çocuklara çinko takviyesi ile tedavi uygulanabilmektedir.

Çinko Eksikliği Saç Dökülmelerine Sebep Olmaktadır

Çinko eksikliği sebebiyle oluşan saç dökülmeleri kadın ve erkeklerde daha çok ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde yaygın olarak görülmektedir. Bu konuda yapılan bazı araştırmalar sağlıksız beslenme alışkanlıklarının saç dökülmelerinin ilk nedenleri arasında yer aldığı sonucunu göstermiştir. Sağlıksız beslenme alışkanlıkları vücutta vitamin ve mineral eksikliklerinin kaynağıdır. En önemli mineraller arasında yer alan çinko da vücutta eksilmesi sonucunda saç dökülmelerine neden olabilmektedir. Protein saç köklerini güçlendirdiği gibi vücutta kas yapımında ve kilo kaybı yaşanmasında da önemli  olan bir mineraldir. Günlük olarak düzenli bir şekilde çinko içeren besinlerin tüketilmesi ile saç dökülmelerinin azalması ya da saç dökülmesinin önüne geçilmesi mümkün olabilmektedir.

Hormonları Dengelemektedir

Çinko minerali doğurganlık ve hormon sağlığı üzerinde oldukça faydalıdır. En önemli faydası ise hem kadınlarda hem de erkeklerde önemli rol üstlenen testesteronun doğal olarak arttırılması dahil olmak üzere hormon üretiminde önemli rol oynamaktadır. Ayrıca çinko minerali kadınlarda seks hormonlarını etkilemekte ve yumurtalıklarda yumurtanın oluşturulması ve bırakılması işlemlerine de katılmaktadır.

Kadınlarda üreme sağlığını desteklemekte olan progesteron ve östrojen üretimi için gerekli olan minerallerden biri çinkodur. Östrojen değeri çok yüksek olduğunda ya da çok düşük olduğunda ruh halinde değişimler, menstruasyon, kısırlık ya da erken menopoz gibi sağlık problemlerine neden olabilir ve bazı kanser hastalığı türleri için de riski arttırabilmektedir.

Diyabetle Savaşmaktadır

Kan şekerinin düzenlenmesinde önemli rol üstlenen ana hormon insülindir. Çinko ise insülini dengelemek için gerekli olan önemli bir mineraldir. İnsülin pankreasta yeterince depolanmaktadır ve glikoz kandolaşımına girdiği zaman salınmaktadır. Aynı zamanda çinko, insülinin hücrelere bağlanabilmesi için ihtiyaç duyulan sindirim enzimlerinin doğru bir biçimde kullanılabilmesine izin vermektedir. Bu sebeple glikoz yağ olarak depolanmaz ve vücut için yakıt olarak kullanılabilmektedir.

Kan Şekerini Dengelemektedir

İnsülin de dahil olmak üzere vücudun hormonlarını dengelemek için gerekli olan minerallerden biridir çinko minerali. Çinko minerali, insülin tarafından bağlanmakta olan kan şekeri seviyelerini dengede tutmaktadır. Günlük alınması gereken çinko miktarının fazlası alındığında ise kan şekeri seviyesini düşürmektedir. Bu sebeple özellikle şeker hastalarının dikkatli tüketiyor olması gerekmektedir.

Diyareyi Önlemektedir

Vücutta çinko eksikliği sindirim problemleri ve diyare rahatsızlığı ile direk olarak ilgilidir. Bu sebeple çinko desteği alınması profilaksi ve akut diyare tedavisi olarak etkili olmuştur.

cinko-eksikligi-icin-ne-yemeli Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

Kan Damarlarını Desteklemekte ve Kalp Sağlığını Korumaktadır

Çinko mineraline kardiyovasküler sistem içerisindeki hücrelerin sağlığını koruyabilmek için ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca oksidatif stresi ve vücuttaki iltihaplanmayı düşürmektedir. Damarları çizmekte olan hücrelerin ince tabakası endotel, kısmi olarak yeterli miktardaki çinko seviyesine dayanmaktadır. Çinko minerali vücutta sağlıklı dolaşımı desteklemekte ve kalp sağlığını geliştirmektedir. Hasar gören ya da tıkanan arterlerin kolesterol düzeyleri ve yüksek tansiyonu için doğal bir tedavi yöntemi olarak yardımcı olmaktadır.

Doğurganlığı Arttırmaktadır

Bu konuda yapılmış olan çalışmalar, çinkonun doğurganlıkta önemli rol oynadığını ve özellikle de erkeklerde ki serum testesteron düzeylerini yükseltebildiği sonucunu göstermektedir. Normal genç erkekler diyet programlarından kaynaklanan çinko kısıtlaması ya da çinko eksikliği serum testesteron konstantrasyonlarında görünür seviyede düşüş yaşanmasına neden olmakta ve bu durum da üreme yetisini olumsuz olarak etkilemektedir. Yine bir üniversite tarafından yürütülmekte olan bir çalışmada erkek hastalarda 20 hafta boyunca çinko minerali kısıtlaması söz konusu olduktan sonra aynı erkek hastalara çinko takviyesi verilerek çoğunda etkili bir testesteron artışı sağlanmıştır.

Kadınlarda ise yumurtanın büyüme aşamasında yeterli seviyede çinko mineraline ihtiyaç duyulmaktadır. Bu durum kadınların doğurganlığını etkilemektedir. Aksi söz konusu olduğunda yumurta düzgün bir şekilde olgunlaşmaz ve ovulasyon sıkıntısı ortaya çıkmaktadır. Böylece kadınların da doğurganlık yetisi olumsuz olarak etkilenmektedir.

Sonuç olarak kadınların ve erkeklerin özellikle bebek düşündükleri süreç içerisinde sağlıksız diyet listeleri ile kilo vermeye kalkmaları sonucunda çinko eksikliği yaşanabilecek ve doğurganlığı olumsuz olarak etkileyecektir. Ancak bir diyetisyen ve sağlıklı beslenme uzmanından yardım alarak ve çinko içeriği zengin olan besinlerin listeye dahil edildiği sağlıklı beslenme listeleri oluşturulmalıdır. Uzman kontrolünde beslenme programı oluşturuyor olmak hem kilo kaybı aşamasında hem de vitamin ve mineral kazanımı aşamasında faydalı olacaktır.

Besin Emilimi ve Sindirime Yardımcı Olmaktadır

Protein sentezini etkilemekte olan çinko minerali, tüketilmekte olan besinlerden amino asit kullanımını gerektirmektedir. Ayrıca çinko minerali vücuda ana enerji kaynağı olarak kabul edilen besin gruplarından karbonhidratın parçalanmasında önemli rol oynamaktadır. Bu sebeple çinko eksikliği vücudun enerjisinin düşmesine neden olabilmektedir.

Karaciğer Sağlığını Desteklemektedir

Çinko desteği alıyor olmak enfeksiyon olasılığının azalmasına ve karaciğer hasarının daha düşük seviyelere inmesine yardımcı olacaktır. Karaciğerde ki iltihaplanmayı azaltmak için çinko minerali temizlik yaparken serbest radikal hasarını azaltmaktadır. Böylece besin emiliminde yardımcı olmakta ve uygun atık eliminasyonuna yardımcı olmaktadır.

cinko-eksikligi-belirtileri-nelerdir Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

Kasların Gelişimine ve Onarımına Yardımcı Olmaktadır

Çinko minerali hücrelerin büyümesinde ve bölünmesinde oldukça önemli bir rol üstlenmektedir. Bu sebeple vücudun kendini iyileştirmesi, iskelet ve kas sistemlerinin mukavemetini korumasını mümkün kılmakta, kasların büyümesinde ve onarımında faydalar sağlamaktadır. Ayrıca çinko minerali büyüme hormonu, sağlıklı bir metabolizma oluşturmakta olan testesteron, kas kütlesi ve insülin benzeri büyüme faktörü (IGF-1) salınımında yardımcı olmaktadır.

Zihinsel Hastalıklardan ve Depresyondan Korumaktadır

Vücutta çinko eksikliği sonucunda şizofreni, otizm, alkolizm, depresyon, dikkat eksikliği bozukluğu ve ağır gerilimin dahil olduğu bir dizi koşul ile bağlantılı olmaktadır. Bu rahatsızlıkların geleneksel ve alternetif tedavi aşamaları başarısız sonuçlanması halinde çinko takviyesi çoğunlukla başarılı sonuçlar doğurmuştur.

Ayrıca çinko takviyesi, anksiyete ve depresyon gibi duygu durum bozukluğu rahatsızlıklarının tedavisi aşamasında yaygın olarak kullanılabilmektedir. Çinko minerali depresyon halinde olan bireylerde BDNF yani düşük beyin-türevli nörotrofik faktör seviyesini arttırmaktadır. Bu konuda yapılmış olan bir çalışmanın sonucuna göre çinko tedavisi ile muhtemelen artmakta olan BDNF seviyeleri ile kilosu olan kişilerde genel ruh halinin iyileşmesinde etken olduğu belirtilmektedir.

Astım ve Alerjilere İyi Gelmektedir

Çinko, dünyanın birçok yerinde otlardan kaynaklı olan alerjik reaksiyonların tedavisinde kullanılan bir mineraldir.  Kanda ortaya çıkan düşük değerdeki çinko seviyeleri çocuklarda gelişen ciddi boyutlarda ki astım semptomları ile bağlantılıdır. Bu konuda yapılan bir çalışma sonucu astım rahatsızlığı olan çocuklarda çinko takviyesi, nefes darlığı ve hırıltı gibi semptomları azalttığını göstermiştir.

Egzamayı Tedavi Etmektedir

“Atopik dermatit” olarak da bilinmekte olan egzama inflamatuvar deri ve kronik bir rahatsızlık olarak kabul edilmektedir. Egzama rahatsızlığı vücutta görülen çinko eksikliğinin sonuçlarından biridir. Kronik enfeksiyon rahatsızlıklarının iyileşmesinde önemri rol oynamakta olan çinko tamamen iyileştirme kabiliyetine sahip olmakla beraber vücuda bu konuda önemli bir yardımcıdır. Ciltte oluşan tahriş kanda yer alan çinko seviyesinde yeniden dengelenmektedir.

Cilt Sağlığı Üzerinde Olumlu Etkileri Mevcuttur

Dokuların yenilenmesinde, yaraların iyileşmesinde ve cilt sağlığının korunmasında önemli bir mineraldir çinko. Nasıl ki kilo kontrolü sağlamak için sağlıklı beslenmek gerekiyor ise ciltte sağlık sorunları yaşanmaması adına da sağlıklı ve dengeli besleniyor olmak büyük ölçüde önem taşımaktadır.

Çinkonun cilt üzerindeki faydaları ise;

  • Çinko eksikliği sonucunda sivilce ve siyah noktalar ortaya çıkabilmektedir.Çinko takviyesi ile sivilce ve siyah noktaların azalmasına, sebum oluşumunun önlenebilmesi ve gözeneklerin sıkılaşmasına yardımcı olmaktadır.
  • Çinko minerali oksit zararlı UVB güneş ışınları ve UVA ışınlarına karşı geniş spektrumlu koruma imkanı sağlıyor olmaktadır. Altı aydan küçük bebekler için ise U.S. Food and Drug Administration (FDA) kuruluşu tarafından onay görmüştür.
  • Topikal olarak ülser ve diğer bir çok yaraların tedavi edilmesinde çinko minerali kullanılmaktadır. Doğal anti-bakteriyel olarak çalışmakta olan çinko yaraların da hızlı bir şekilde iyileşmesini sağlamaktadır.
  • Enfeksiyon sonucu oluşan siğiller için gerçekleştirilmiş olan bir çalışma sonucunda çinko minerali ile tedavi edilmesine imkan sağlanmıştır.
  • Doğal bir anti inflamatuar olarak kabul edilen çinko minerali iltihaplanmaları tedavi edebilme gücüne sahiptir. Gül hastalığı olarak da bilinen rozasea inflamatuar bir rahatsızlıktır ve çinko minerali ile tedavisi mümkün olabilmektedir.
  • Sedef hastalığı da tıpkı rosasea rahatsızlığı gibi inflamatuar bir cilt rahatsızlığıdır ve içeriğinde çinko bulunan kremler ile tedavi edilebileceği yapılan araştırmalar neticesinde ortaya çıkarılmıştır.
  • Çinko anti inflamatuar özelliğinin yanı sıra antioksidan özellikler de taşımaktadır ve bu antioksidan özelliği sayesinde egzamayı tedavi edebilmektedir. Topikal olarak uygulandığı zaman kaşıntının şiddetini azaltabilmektedır.
  • Bu konuda yapılmış olan bir dizi çalışmaların sonucunda topikal olarak uygulandığında cildi temizlediği ve aknelerin de tedavi edildiği görülmüştür. Ayrıca aknelerin oluşumunu tetikleyen de vücutta ortaya çıkan çinko eksikliği olabilmektedir.
  • Çinko saç derisinde ortaya  çıkan ve dermatit olarak da bilinen pullanma ve kaşıntılı tahriş gibi cilt problemlerine iyi gelmektedir. Bir çok şampuan markası üretim esnasında çinko mineralinden faydalanmaktadır.
  • Elastik lif rejenerasyon ile çinko kırışıklıkların azalmasında önemli bir destekçidir.
  • Anti inflamatuar özelliğine sahip olan çinko minerali iltihaplanmalarla mücadele edebilme özelliği sayesinde yaraların hızlı bir şekilde iyileşmesine yardımcı olmaktadır. Pişik gibi ciltte oluşan tahrişler için de etkili bir tedavi yöntemidir.
 

Çinkonun Zararları Var mıdır, nelerdir?

Sağlıklı olan yetişkinler için çinko minerali ağız yoluyla direkt olarak alındığında ya da cilde dolaylı olarak uygulandığında güvenli olarak kabul görmektedir. Günlük kullanım miktarı olarak 40 mg. üzerine çıkılmaması önerilmektedir. Doktor önerisi ve bilgisi dışında çinko takviyesi almak sakıncalıdır. Bazı kişilerde çinko ishal, kusma, bulantı, böbrek ve midede hasar ile metalik tat gibi yan etkiler görülebilmektedir. Hasarlı ciltlerde kullanılan çinko içeren kremler ise kaşıntı, batma, karıncalanma ve yanma gibi yan etkilerin görülmesine neden olabilmektedir.

Bebekler ve Çocuklar

Ağız yolundan günlük önerilen miktarların üzerine çıkılmadığı süre içerisinde güvenlidir ancak yüksek dozlarda çinko tüketimi söz konusu olduğunda sağlığa zararlı etkileri söz konusu olabilmektedir.

Gebelik ve Emzirme Dönemleri

Çinko eksikliği yaşayan her birey için çinko alımı önem taşımaktadır ancak gebelik ve emzirme dönemlerinde çinko desteği hayati öneme sahiptir. Günlük önerilen miktarlara riayet edilmelidir. Yüksek dozda çinko alımı vücut için sakıncalı sonuçlar doğurmaktadır. Günlük 40 mg. üzerine çıkılması kesinlikle önerilmemektedir.

Alkolizm

Uzun vadede aşırı miktarda alkol tüketimi sonucunda vücuttaki kötü çinko emilimi ile bağlantılı olabilmektedir.

Diyabet

Çink mineralinin yüksek dozda alımının zararlı olduğundan bahsetmiştik. Şeker hastalarında bu durum çok da farklı değildir. Şeker hastalığı olan kişiler çinko mineralini fazla miktarda tükettiklerinde kan şekeri düşebilir. Bu nedenle şeker hastaları çinko içeren besinleri dikkatli tüketmelidir.

HIV (Human Immunodeficiency Virus) / AIDS

HIV virüsü yani AIDS söz konusu olduğunda çinko içeren besin tüketimine dikkat edilmelidir. Bunun nedeni olarak HIV virüsü AIDS hastalığı taşıyan kişilerde yaşamın daha kısa olması ile bağlantılı olduğunun görülmesidir.

cinko-ne-demek-vucuttaki-gorevleri-neler-neye-iyi-gelir-1519403609 Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

Hamilelik Sürecinde Çinko Alımı

Hamilelik sürecinde çinko alımı büyük ölçüde önem taşımaktadır. Yeterli miktarda çinko minerali alımı gebelikte hem bebeğin sağlığı için hem de anne sağlığı için hayati öneme sahiptir. Gelişme sürecinde olan fetüs, çinkonun içeriğine önemli seviyede ihtiyaç duymaktadır. Deoksiribo Nükleik Asit (DNA) işlevlerinin tamir edilebilmesi ve yapılanması için önemli olan çinko minerali hücrelerdeki gelişimin hızını da etkileyebilmektedir. Bu sebeple gebelik sürecinde çinko eksikliği yaşayan anne adaylarına doktor tarafından beslenme önerilerinde bulunulur ve ihtiyaç karşılanamıyor ise çinko takviyesi alması önerilir.

 

Çinko İçeren Besinler Nelerdir?

Çinko İçeren Sebzeler

Sebzeler, vitamin ve mineral içeriği en zengin olan besin kaynaklarıdır ve vücut için büyük ölçüde önem taşımaktadır. Bir çok sebzenin içeriğinde bulundurduğu ve vücut sağlığını oluşturan önemli minerallerden biri de çinko mineralidir. Günlük alınması gereken çinko mineralini vücudun temin edebilmesi için düzenli ve sağlıklı beslenmek şarttır ve beslenme programının içeriğinde sebzeler mutlaka olmalıdır.

Çinko minerali içeriği zengin olan sebzeler;

  • Ispanak
  • Bamya
  • Bezelye
  • Mantar
  • Kuşkonmaz
  • Yeşil mercimek

Çinko İçeren Hayvansal Besinler

Çinko içeriği açısından zengin olan bir besin grubu da hayvansal besinlerdir. Özellikle deniz ürünleri ve kırmızı et çeşitleri yüksek oranda bu mineralden içermektedir. Özellikle mideye ve sığır eti yüksek oranda içermektedir. Bu besinlerin tüketilmesi günlük çinko ihtiyacının karşılanmasında önem taşımaktadır. Günlük beslenmenin bir bölümünde hayvansal besin mutlaka bulundurulmalıdır.

Çinko minerali açısından zengin olan hayvansal besinler;

  • Kırmızı et
  • Yumurta
  • Midye
  • Tavuk eti
  • Balık eti
  • Yoğurt
  • Kefir
  • Hindi eti
  • Somon balığı
  • Diğer deniz ürünleri

cinko-1000x570 Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

Çinko İçeren Kuruyemişler

Kuruyemiş çeşitleri zengin olarak bu minerali içermektedir. Ara öğünlerde bir avuç kuruyemiş tüketiyor olmak sağlık ve kilo kontrolü açısından önem taşımaktadır. Ay çekirdeği, badem, antep fıstığı, yer fıstığı, kaju gibi kuruyemişler vitamince zengindirler. Günde bir avuç kadar kuruyemiş yine günlük ihtiyaç duyulan çinko değerinin bir kısmını karşılamaya yetmektedir.

 

Çinko İçeren Süt Ürünleri

Süt ürünleri diğer besin kaynaklarına kıyasla daha az oranda çinko minerali içermektedir. Ancak bu miktar da günlük çinko ihtiyacını karşılamaya yeterli olabilmektedir. Sabah kahvaltısında tüketilecek bir dilim beyaz peynir ve akşam yemeğinde tüketilecek bir kase yoğurt günlük çinko ihtiyacının bir kısmını karşılamaya yetecektir. Süt ürünleri özellikle et tüketmeyen kişilerin mutlaka tüketmesi gereken besin gruplarındandır.

Hangi Besinlerde Ne Kadar Çinko Bulunmaktadır?

Yüksek protein içermekte olan besinler, doğal yollardan alınabilecek en yüksek oranda bu minerali içermektedir. En kaliteli çinko mineral kaynakları ise aşağıda paylaşıyor olacağımız besin gruplarıdır.

Bu besinlerin ne kadar miktarı hangi oranlarda içeriyor birlikte göz atalım:

Koyun Eti

75 gram koyun eti içeriğinde 2,9 mg. çinko barındırmaktadır ve günlük ihtiyacın yaklaşık %35’ini karşılamaktadır.

Doğal Beslenmiş Dana Eti

75 gram doğal beslenmiş dana eti yaklaşık 2,6 mg. çinko içermektedir ve günlük ihtiyacın %32’sini karşılamaktadır.

Tavuk Eti

75 gram tavuk etinde 1 mg. bulunmaktadır ve günlük ihtiyacın %12,5 ‘ini karşılamaktadır.

Yoğurt veya Kefir

Bir porsiyon yoğurt ya da kefir de 1 mg. çinko bulunmaktadır ve günlük ihtiyacın %12,5 ‘ini karşılamaktadır.

Bezelyeçinko11 Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

Bir bardak kadar haşlanmış bezenyenin içerisinde 2,5 mg. bulunmakta ve günlük  ihtiyacın %31 ‘ini karşılamaktadır.

Kabak Çekirdeği

Yaklaşık 100 gram kadar kabak çekirdeği 10,3 mg. çinko içermektedir ve günlük ihtiyacın %69 ‘unu karşılamaktadır.

Hindi Eti

75 gram hindi eti 1 mg. içermektedir ve günlük ihtiyacın %12,5 ‘ini karşılamaktadır.

Kajun Fıstık

Çeyrek bardak kajun fıstığı içerinde 1,9 mg. içermekte ve günlük ihtiyacın %23 ‘ünü karşılamaktadır.

Yumurta

Bir adet büyük boy yumurta içerisinde 0,6 mg. bulunmaktadır. Günlük çinko ihtiyacının ise %7 ‘sini karşılamaktadır.

Somon

75 mg. somon balığının içeriğinde 0,5 mg. bulunmakta ve günlük ihtiyacın %6 ‘sını karşılamaktadır.

Toz Kakao

Bir yemek kaşığı toz kakaonun içerisinde 0,3 mg.  bulunmaktadır ve günlük ihtiyacın %3′ ünü karşılamaktadır.

Mantar

Bir bardak mantar içeriğinde 0.6 mg. bir porsiyon mantar ise içeriğinde 1,3 mg. çinko içermektedir ve bir bardak tüketildiğinde günlük ihtiyacın %7’si karşılamaktadır.

Yeşil Mercimek

Bir porsiyon yeşil mercimek içeriğinde 4,78 mg. çinko barındırmaktadır.

Ispanak

Bir kase ıspanak 1,5 mg. bulunmaktadır.

755x390-cinko-eksikliginin-belirtileri-nelerdir-hangi-besinlerde-cinko-bulunur Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

Çinko Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?

Çinko minerali vücuttaki enfeksiyonların temizlenmesi ve hücrelerin sağlıklı bir şekilde üretilebilmesi için kullanılan önemli bir mineraldir. Yaralanmaların iyileşmesinden DNA oluşumuna yardımcı olmaya kadar farklı görevleri mevcuttur.Büyüme, çoğalma ve cinsel gelişimin vazgeçilmeyen bir parçası olan çinko minerali yeterli miktarlarda alınmalıdır. Diyet ve sağlıklı beslenme programında yeterli miktarda bu minerali içeren besin bulunmuyor ise bazı sağlık problemleri ortaya çıkabilmektedir. Bu başlık altında çinko eksikliği sonrasında ortaya çıkan belirtilerden bahsediyor olacağız. Peki bu belirtiler nelerdir?

  • Sebebi açıklanamayan kilo kayıpları ya da kilo artışının yaşanması
  • İyileşmeyen yaralar
  • İştah kaybı
  • İshal (Diyare)
  • Koku ve tat alma hissinin azalması
  • Deride açık yaralar ve cilt enfeksiyonları
  • Saç dökülmesi
  • Kronik yorgunluk hali
  • Kısırlık
  • Tuzlu ya da tatlı besinleri tüketme isteği ve iştah değişiklikleri
  • İshal (diyare) de dahil olmak üzere sindirim sisteminde ortaya çıkan sorunlar
  • Sinir disfonksiyonu
  • Konsantrasyon ve hafıza problemleri
  • Bağışıklı sisteminin zayıf olması
  • Kötü regl ya da menopoz belirtileri
  • Hormonel problemler

DyJC0bdXQAAhtDu Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

Çinko Eksikliği Yaşanmasının Nedenleri Nelerdir?

  • Çinko eksikliğinin en önemli nedenlerinden birinin sağlıksız ve dengesiz beslenmeden kaynaklandığından makalemizin başında da bahsetmiştik. Sonuç olarak sağlıksız beslenen yetişkinler ve çocuklar risk altında olan bireylerin başında gelmektedir.
  • Vegan ve vejeteryan bireyler yani et ya da süt ürünleri tüketmeyen ve bu yönde diyet programı uygulayan kişiler de yine çinko eksikliği açısından büyük ölçüde risk altında olan kişiler arasında yer almaktadır.
  • İleri seviyede mide asidi problemleri yaşayan kişiler, sızdıran bağırsak sendromu gibi sindirim problemleri yaşayan kişilerde de çinko eksikliği görülebilmektedir.
  • Paketlenmiş ve hazır işlenmiş karbonhidratlı ürün tüketimi aşırı miktarda olan kişiler için de eksiklik görülebilmesi ihtimali kaçınılmaz olmaktadır.
  • Hormon replasman tedavisi görmekte olan ya da doğum kontrol hapı kullanmakta olan kadınlar da riski taşımaktadır.
  • Aşırı miktarda alkol kullanan kişilerde tüketilen besinlerde bulunan bu mineralin emilimi sağlıklı değildir ve sonuç olarak çinko eksikliği yaşanmaktadır.
  • Hamile ya da emziren kadınlarda çinko ihtiyacı normal bireylere kıyasla daha fazla oranda olmaktadır ve çinko desteği alınmaması halinde çinko eksikliği olası bir sonuçtur.
  • Kronik karaciğer ya da krobik böbrek rahatsızlığı olan kişilerde bu rahatsızlıklar uzun süre devam etmektedir ve çinko eksikliği görülebilmektedir.
  • Yüksek dozda demir takviyesi alıyor olmak çinko mineralinin emilimini olumsuz etkilemekte ve çinko eksikliğine neden olabilmektedir.
  • Çölyak, crohn ve ülserit kolit rahatsızlıkları gibi krobik hastalıklarda bu mineralin eksikliği görülebilmektedir.
  • Acrodermatitis enteropathica olarak adlandırılan ve nadir görülmekte olan kalıtsal durum sonucunda eksiklik görülebilmektedir. Bu belirttiğimiz rahatsızlık çinko emilimine izin vermekte olan ve ciddi boyutlarda çinko eksikliğine sebep olanbilen bir taşıma proteininin eksiklşği mevcuttur. Bebeğini emzirmekte olan anneler emzirmeyi kestiklerinde bu rahatsızlığın semptomları başlar ve ilk belirtileri arasında deride dökülmelerin görülüyor olması mevcuttur.

Risk Faktörleri Nelerdir?

Anne karnındaki bebeklerin anne rahminde sağlıklı bir şekilde gelişebilmesi için çinko mineraline ihtiyaçları vardır. Ancak anne adayında çinko eksikliği söz konusu ise yolunda gitmeyen bir şeyler olabilir demektir. Yine aynı şekilde hamile kalmaya çalışan kadınlar için de çinko minerali kontrol altında tutulmalıdır. Bunun nedeni çinko eksikliğinin hamile kalma ihtimalini düşürüyor olmasıdır. Kadınlarda hamile kalma ihtimalini düşürmesinin yanı sıra erkeklerde de çinko eksikliği iktidarsızlığa sebep olabilmektedir.

Düzenli bir şekilde alkol tüketen kişilerde de çinko eksikliği riski mevcuttur. Bu konuda yapılan bazı araştırmalar alkol tüketimi ile vücudun çinko emilimini zorlaştırdığı sonucuna varılmıştır.

 

Çinko Eksikliğinin Teşhisi Nasıl Konulabilir?

Çinko minerali, vücuttaki hücreler arasında az miktarlarda dağıtılmakta ve basitçe yapılan bir kan tahlili sonucunda çinko eksikliğinin olup olmadığı saptayabilmek zor olabilmektedir. Doktorunuzun çinko eksikliğinden şüphelenmesi ile kan plazma testinin yapılması gerekmektedir. Çinko eksikliğinin net olarak saptanabilmesi için idrar testi ve çinko içeriğini belirleyebilmek için saç telinden yapılan numune analizi işe yarayacaktır.

 

Çinko Eksikliğinin Tedavisi Nasıl Olmalıdır?

Çinko eksikliği belirtileri göz önünde bulundurularak ya da doktor teşhisi ile çinko eksikliği saptandıktan sonra bazı önlemler alınarak çinko eksikliğinin tedavisi mümkün olabilmektedir. B başlık altında çinko eksikliğinin tedavi yöntemlerine değiniyor olacağız.

Beslenme Alışkanlıkları Değiştirilebilir

Çinko eksikliği için uzun süreli ve en doğal tedavi yolu olarak tüketilen besinlerin değiştirilmesi gösterilebilir. Eğer tahlil ve tetkikler sonucunda çinko eksikliğinizin olduğu saptandı ise aşağıdaki besinler mutlaka beslenme programına dahil edilmelidir.

cinko-1 Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

  • Kümes hayvanları
  • Kırmızı et
  • Tohumlar
  • Buğday tohumu
  • İstiridyeler
  • Yabani pirinç
  • Fasulye
  • Bezelye
  • Kaju
  • Badem

Vejetaryenler için hayvansal ürünlere alternatif olrak sebze ve bakliyatlar katiteli çinko kaynakları olarak gösterilebilir.

 

Çinko Takviyesi

Çinko eksikliği mevcut ise ve eksiklik doğal besinlerin tüketilmesi ile kapatılamıyor ise çinko takviyesi almak gerekebilir. Ancak eğer çinko takviyesine gerek duyuluyor ise bu doktorun tavsiyesi ile olmalı ve doktor kontrolünde alınmalıdır.

Çinko için multivitamin çinko takviyesi seçenekleri mevcuttur. Soğuk algınlığı ilaçları da çinko içermektedir ancak hastalık söz konusu olmadığında bu ilaçların kullanılması sakıncalıdır. Sadece çinko içeren multivitamin takviyelerinin kullanılması tavsiye edilmektedir. Ayrıca çinko artrit ilaçları, diüretikler ve bazı antibiyotikler ile etkileşime geçebilmektedir. Bu nedenle çinko takviyesi kullanılıyor ise dikkat edilmelidir.

Çinko zehirlenmesinin belirtileri aşağıdaki gibidir:

  • Baş ağrısı
  • Mide bulantısı
  • Kusma
  • Karın krampları
  • İshal

Cinko-Hapi-800x412 Çinko Nedir & Nelerde Bulunur, Çinko Eksikliği Belirtileri

Akne

Çinkonun cilt üzerindeki faydalarından bahsetmiştik. Çinko içeren kremler ve direk çinko takviyesi sivilcelere de iyi geliyor olacaktır. Geçmiş dönemlerde yapılmış olan bazı araştırmalar sonucu çinkonun ciltte oluşan bakteri enfeksiyonlarına ve inflamasyona karşı koruma sağladığı ve ciltteki yağ üretimini azaltabileceği sonucuna varılmıştır.

 

Çinko Eksikliği ve Hiperaktivite

Mayo Clinic kuruluşu tarafından yapılan bir araştırma alınan çinko takviyelerinin dikkat eksikliği ve hiperaktivite üzerinde olumlu etkilerinin olabileceğine dair görüş bildirmiştir. Ancak bu konu ile ilgili daha fazla ve kapsamlı araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Hiperaktivite için çinko takviyesi almadan mutlaka doktora danışılması gerekmektedir. Öncelikle doğal yollardan çinko desteği sağlanmalıdır. Eğer çinko eksikliği ileri düzeylerde yaşanıyor ise ancak bu durumda çinko takviyesi almak doğru bir tedavi yöntemi olacaktır.

Çinko ve Hipogonadizm (Seks Hormonlarının Yetersizliği)

Önemli bir diyet minerali olan çinko bağışıklık sisteminin düzgün çalışabilmesi ve hücrelerin bölünebilmesi için gereklidir. Bireylerde çinko eksikliğinin görülmesi testesteron hormonunun düşmesine de neden olabilmektedir. Testesteron düşüklüğü ise beraberinde hem kadınlarda hem de erkeklerde bir çok rahatsızlığı getirmektedir. Ancak çinko eksikliğinin neden testesteron düzeylerini etkilediği tam olarak anlaşılamamıştır. Çinko minerali testesteron üretmekte olan testislerdeki hücreleri de etkilemektedir.

Çinko ve Saç Sağlığı İlişkisi

Saç dokusunun büyümesinde ve onarımında önemli bir rol oynamakta olan çinko minerali ayrıca folliküllerin etrafında bulunan yağ bezlerinin düzgün çalışabilmesine yardımcı olmaktadır. Çinko eksikliğinin en yaygın ve bilinen semptomları arasında saç dökülmeleri mevcuttur. Ancak çinko takviyesi alınıyor olması ile saç dökülmelerinde ciddi azalmalar yaşandığı saptanmıştır. Eğer saç dökülmesi ile ilgili sorun yaşanıyor ise çinko içeriği yüksek olan besinler tüketilmesi tavsiye ediliyor. Bu besinler günlük beslenme programına dahil edilerek günlük çinko ihtiyacı karşılanabilir.

 

Orak Hücreli Anemi ve Çinko

Orak hücreli anemi rahatsızlığı olan yetişkin bireylerin %60 ila %70’lik kısmını çinko eksikliği etkilemektedir. Anormal kan hücrelerinin akciğerden vücudun geri kalan kısmına daha az miktarda oksijen taşınması ve kan damarlarında sıkıştığı kalıtsal bir durum olan orak hücreli anemi rahatsızlığı ağrılı bir durum olabilmektedir ve organ hasarı ile enfeksiyonların oluşmasına neden olabilmektedir. Tedavisi ise çinko içeren besinlerin günlük beslenme programına dahil edilmesi ya da yeterli kalmadığı durumda çinko takviyesi alınarak sağlanmalıdır.

Çinko Eksikliği ve İnfertilite (Kısırlık) İlişkisi

Çinko eksikliği gebe kadınlarda yumurta gelişimini bozmakta ve infertiliteye neden olabilmektedir. Diğer adı üreme minerali olan çinko minerali gebe kalma isteğinden yaklaşık üç ay öncesinden kontrol edilmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır. Bunun nedeni ise çinkonun üreme sisteminde önemli bir role sahip olmasıdır.
Araştırmalarda minerallerin yumurta ve yumurta kalitesine etkili olabildiği sonucuna yoğunlaşılmıştır. Çinko ise yumurta kalitesini iyileştiren minerallerin içerisinde en önemlisidir.Çinko minerali hormonları düzenlemektedir. Ayrıca yumurtalıklarda hücre bölünmesine ve fonksiyonların sağlıklı bir şekilde sürdürülüyor olmasına yardımcı olmaktadır. Yumurtalıklar yaklaşık olarak bir milyon kadar folikül olarak adlandırılan yapılardan oluşmaktadır. Bu yapılar ise vücut hücreleri tarafından desteklenmektedir. Her ay devam eden döngüde bir kaç folikül olgunlaşabilmek için aday olmaktadır. Ancak içlerinden sadece bir tanesi ovulasyon yani yumurtalıklardan yumurta atılması ile döllenebilmektedir.

Yumurtlama Öncesindeki 90 Gün

Günümüzde yapılan bir çok sayıda ki çalışma antral dönem olarak da adlandırılan ve her ay olgunlaşma süreci ile başlayan, ovulasyon süreci ile sonlanan döneme odaklanmaktadır. Ancak bu çalışma yumurta büyümesi ile preantral dönem olarak adlandırılan çok erken aşamalara odaklanan bir çalışmadır. Bu dönem ise yumurtlamadan önceki 90 günü kapsamaktadır. Daha önce yapılan çalışmalar antral dönem folikülde yer alan çinko seviyelerine odaklanmıştır ancak son yapılan çalışmalar yumurtlamadan önceki dönemde çinko seviyelerini test etmektedir.

Yapılan çalışmalardaki ortamlardan birinde çinko seviyesi eksik diğerinde ise normal seviyededir. Çinkonun eksik olduğu ortamda folikül gelişim bozulmuş demektir.Bu durum ise daha küçük ve daha az hücre sayısı olan yumurtalar ile sonuçlanmıştır. Bu ise kalitesiz yumurta anlamına gelmektedir. Özetle hem doğal hamilelik hem de tüp bebek gebeliği için çinko büyük ölçüde önem taşımaktadır. 

 

 

Bilgi: İnfertilite (kısırlık) ile ilgili daha detaylı bilgiler için İnfertilite Nedir ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir? başlıklı makalemizi linki tıklayarak ulaşabilirsiniz. 

Soru - Cevap

Leave a Reply

*Yorumlara cevap verebilmek için hesabınızın olması gerekmektedir. Buraya tıklayarak hesap oluşturabilirsiniz.