Diyabet Beslenmesi danışabileceğiniz diyetisyenler:
Diyabet Hastalarının Beslenme Uzmanından Yardım Alana Kadar Geçen Süreçte Yapması Gerekenler
Gün İçinde Kaç Öğünle Beslenmeli ve Öğün Aralıkları Ne Olmalı?
Diyabet Hastaları İçin Ara Öğün Önerileri
Diyabet Hastalarının Şeker ve Şeker İçeren Yiyeceklerin Tüketimi
Diyabet Hastalarının Sağlıklı Beslenme İçin Yemesi Gereken Besinler Nelerdir?
Gizli Şeker (Pre-diyabet) Nedir?
Tip 1 Diyabet Beslenmesinde Uyarı ve Önlemler
Tip 2 Diyabet Beslenmesinde Uyarı ve Önlemler
Diyabeti Olan Hastaların Ayrı Yemelerine Gerek Yok
Diyabet Hastalarının Tüketmesi Gereken Yiyecekler
Diyabet Hastalarının Kullanmaması Gereken Yiyecekler
Şekeri Azaltma Yolları - Şeker Yemeyi Nasıl Azaltırsınız
Diyabet Diyetinde Sağlıklı Yağları Arttırmanın Yolları
Diyabet beslenmesi tedavisinin en önemli amaçları, kişinin hayat kalitesini yükseltmek ve diyabette oluşabilecek her türlü olumsuzluk durumunu önlemek için kan şekerinin kontrol altına alınmasıdır.
Yetersiz ve dengesiz beslenmenin neticelerinden biri olan diyabet hastalığında da kronik böbrek hastalığında olduğu gibi yeme ve içme alışkanlıkları tamamen değişerek yeniden şekilleniyor. Bazı yiyecekleri hayatınızdan çıkarmak zorunda kalırken bazı yiyecekleri de zorunlu olarak hayatınıza dahil etmek zorunda kalıyorsunuz. Ancak burada köklü bir değişiklikten bahsedilemez. Bu yazı diyabet şeker hastaları için bir başucu makalesi niteliğinde nelere dikkate etmeniz gerektiği ile ilgili tüm detayları size sunmakta: Sağlıklı okumalar!
Doktorunuz tarafından diyabet hastalığı teşhisi konulduktan sonra mutlaka size özel bir beslenme listesi oluşturacaktır. Ancak kontrol altında beslenmeyi tercih ediyorsanız yine beslenme uzmanından yardım alabilirsiniz. Her fırsatta değiniyoruz sağlıklı ve dengeli beslenmeyi yaşam tarzınız haline dönüştürmeniz gerektiğini fakat bu demek değildir ki diyabet dahil bazı hastalıklara yakalandıktan sonra bunu yapacaksınız. Vücudunuzda hastalık olsun ya da olmasın yine de yapmanız gereken yediklerinize ve içtiklerinize dikkat ederek vücudunuzla barışık bir hayat sürmeniz gerektiğidir.
Diyabet hastası olduğunuzu öğrendikten sonra doktorunuz sizi beslenme konusunda mutlaka yönlendirecektir ve bir beslenme uzmanından yardım alınması konusunda öneride bulunacaktır. Ancak öncelikle kişi kendi doktoru olmalı ve önlemlerini almalıdır. Peki bir sağlıklı beslenme ve diyet uzmanına danışan olana kadar geçen süreçte nelere dikkat etmeli bunlara göz atalım.
Diyabet hastalığında iki tip bulunmaktadır. Tip 1 ve tip 2 diyabet hastaları için beslenme ve öğün aralıkları farklılık göstermektedir. Her iki tipte de öğünler sabah kahvaltısı, öğlen yemeği ve akşam yemeği ile birlikte üç ana ve üç ara öğünden oluşmaktadır. Tip 1 diyabet hastalığı daha çok çocuk ve gençlik dönemindeki diyabet hastalıklarını kapsar. Diyabet hastalarının beslenme konusunda yaptıkları en büyük hata insülin enjekte edildikten sonra yarım saat geçmesini beklemeden hemen yemek yenilmesidir. Bu hata kan şekerinin yükselmesine sebep olmaktadır. Diğer yapılan büyük hata ise acıkmadığı için hastanın ara öğünlerini ihmal etmesi ve ara öğünlerde alması gereken besinleri tüketmemesidir. Bu da beslenme düzeninin bozulmasına sebep olur. İnsülin desteği alan bir kişinin ara öğünlerin atlanması ya da yenilen besinlerin azaltılması kan şekerinin düşmesine sebep olur. Kan şekerinin 50mg/dl'ninaltına süşmesi hipoglisemi olarak tanımlanmaktadır.
Tip 2 diyabetlilerin iki - üç saat aralıklarla beslenmesi gerekmektedir. Gün içinde tüketilmesi gereken besinlerin güne yayarak sık aralıklarla ve az yemek yiyerek tüketilmesi ile kan şekeri kontrol altına alınabilir ve daha az yükselmesine sebep olur. Ayrıca porsiyonlar küçültülerek daha az kalori alınması sağlanabilir.
Diyabet hastalarının tedavi sürecinde insülin ya da antidiyabetik ilaç kullanan hastalara göre ara öğün değişiklik gösterebilir. Ancak değişmeyen tek bir beslenme kuralı vardı ki bu da karbonhidrat içeren yiyeceklerden günde 10-15 gram civarında tüketilmesi gerektiğidir. Gelelim ara öğünde neler yemeniz gerektiğine. Ekmek ve ekmek grubundan herhangi bir besin tercih edebilirsiniz. Burada bahsi geçen seçenekler arasında iki adet galeta, bir bardak yağsız patlamış mısır, yarım poğaça ya da 4-5 adet şekersiz kepekli bisküvi gibi tercihler kullanılabilir. Az yağlı süt, ayran, yoğurt ve peynir gibi gıdalar da ekmek ve ekmek grubundaki besinlere eşlik edecek seçenekler arasındadır. Böylelikle ara öğünü kuvvetli yapmış ve sonraki ana öğüne kadar açlık hissetmeyeceksiniz.
Ara öğünler için diğer bir tercih grubu sebze ve meyve grubudur. Eğer insülin kullanmanız gereken bir tedavi sürecindeyseniz ara öğünde sadece meyve tüketmek doğru bir tercih değildir. Tek başına meyve tüketimi kan şekerinizi yükseltebileceğinden ve sonraki öğüne kadar oluşabilecek hipoglisemi riskini hatırlatmamız gerekiyor. Diğer hatırlatmamız ve mutlaka uygulanmasını yararlı bulacağımız önerimiz ise diyabet hastalarının karşılaşabileceği ani kan şekeri düşümü karşısında tedarikli olmalı ve çantalarında, araçlarında, iş yerinde kısacası her an yanında atıştırmalık uygun yiyecekler bulundurmanız gerektiğidir.
Yiyeceklerde bulunan karbonhidrat kan şekerinin kaynağı olarak gösterilmektedir. Ancak bazı besinlerin kan şekerini etkileme süreci farklılık gösterebilir. Bu sebeple kan şekerini hızlı yükselten ve kan şekerini daha geç yükselten karbonhidratlı yiyecekle olmak üzere iki ayrı grupta yer alır.
Şeker ve şeker içeren yiyeceklerin vücudunuza enerji verdiği herkesçe bilinen bir etkidir ancak bu tür besinlerin tüketilmesi kan şekerinin kontrolünü bozmaktadır. Sofra şekeri, reçel, pekmez, marmelat, bisküvi, hazır meyve suları, bal, pasta, kek, helva ve birçoğunuzun vazgeçemediği çikolata gibi besinlerin içindeki karbonhidrat basit karbonhidrattır. Yani kan şekerini hızlı yükseltebilir. Ayrıca bu besinler, beslenme uzmanları tarafından uzak durulması gereken besin maddeleri arasında yani "yasaklı" listesinde yer almaktadır. Diyabetin yanı sıra diş çürükleri, kilo alımı ve beraberinde gelen şişmanlık yani obezite, kalp hastalıkları ve bağırsak hastalıklarına da sebebiyet vermektedir. Sizin ve vücudunuzun ihtiyacı olan enerjiyi kompleks karbonhidrat grubundan karşılayarak ani kan şekeri yükselmeleri önleyebilirsiniz.
Sebze, meyve, pilav, makarna, ekmek, çorba ve kuru baklagil gibi besinler kompleks karbonhidrat grubundadır. Bu besinler vücudumuzda şekere yani diğer adıyla glikoza dönüşmektedir. Ancak bu besinleriniçerdiği karbonhidratların şekere parçalanma hızı yavaş olduğundan kan şekerini daha yavaş ve geç yükseltmektedir. Bu nedenle size önerimiz market alışverişi yaparken satın alacağınız ürünün “içindekiler” başlığı altında yer alan kısımda glikoz, sukroz ve şeker bulunan yiyecekleri mutlaka not alarak doktorunuza ya da diyetisyeninize iletmeniz olacaktır.
Diyabet hastalarının tedavi sürecinde beslenme alışkanlıklarında değişiklik yapmaması hastalık öncesinde sağlıklı ve dengeli beslenme kurallarına uyup uymamasında gizlidir. Doğru bir şekilde uygulanan sağlıklı beslenme planı ile diyabet hastası için gerek duyulduğunda besin piramidi ve besin değişim listesinden yardım alabilir. Diyabet hastası olmayana bir bireyin de şeker tüketimine sınır koyması, doymuş yağ ve kolesterol açısından zengin olan et, süt, peynir, yoğurt, yumurta gibi besinlerin belli oranlarda tüketmesi, az miktarda ve sık sık yemek yemesi gerekmektedir.
Diyabet hastalarının da sağlıklı bireylerde olduğu gibi, dengeli ve sağlıklı beslenmesi için aşağıdaki besinleri dengeli ve düzenli bir şekilde tüketmesi uzmanlar ve doktorlar tarafından da tavsiye edilmektedir.
Posalı Yiyecekler
Bazı durumlarda kişilerin kan şekeri seviyesi normal seviyeden yüksek olmakta ancak bu durum diyabet tanısı koyabilmek için yeterli yükseklikte değildir. Belirttiğimiz komplikasyonlar sonucunda pre-diabetik yani bilinen adı ile gizli şeker tanısı konulmaktadır. Diyabet hastalığı öncesindeki bu süreci yaşayan kişiler gizli şeker hastası olarak kabul edilmektedir. Ancak bazı önlemlerin alınması sonucunda şeker hastalığına dönüşmeme ihtimali de mevcuttur. Örneğin kilolu kişilerin kilo vermesi ile, sağlıklı beslenme ve düzenli spor programı ile gizli şekerin diyabet hastalığına dönüşme olasılığı da azalmakta ya da geciktirebilmektedir. Ayrıca gizli şekeri olan bireyler endokrin uzmanına görünmeli ve sonucunda gerekli görüldüğünde bazı ilaçları da kullanması gerekebilir.
Vücudun enerji ihtiyacı, protein, karbonhidrat ve yağlar gibi tüketilmekte olan temel besin öğelerinden sağlanmaktadır. Glukoz ise emilimi sağlamak için en küçük parçalarına ayrılmakta olan besin öğelerinin en önemlisi olarak kabul edilen besit şekerlerdir. Ayrıca glukoz beyin başta olmak üzere tüm organlar için önemli bir besin kaynağıdır. Hücreler glukoz ihtiyacını midenin arkasında yer alan pankreas bezinin salgılamakta olduğu hormon yardımıyla kullanmaktadır. Bu hormon insülin olarak bilinmekte ve vücut bu hormonu üretemez ise tüketilen besinler vücut tarafından enerji olarak kullanılamayacaktır.
Tip 1 diyabet hastalığı insülin hormonlarının eksik olması sonucunda ortaya çıkmakta ve daha çok gençlik ve çocukluk yaşlarında ortaya çıkmaktadır. Pankreasta bulunan ve insülin üretmekte olan beta hücrelerinin otoimmün bir süreç sonucunda zedelenmesi ile ortaya çıkmaktadır. Çocukluk çağında görülen Tip-1 diyabet hastalığının görülme sıklığı ülkeler ve bögeler arasında farklılık göstermektedir. Ayrıca her yıl 15 yaş altında ki 100.000 çocuktan 1 ila 42'sinde diyabet hastalığı görülebilmektedir. Ağırlıklı olarak kuzey ülkelerinde daha sık görülmektedir. Genel anlamda toplumlarda görülen diyabet hastalığının %10'u Tip-1 diyabet türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu hastalık sonucunda hasta, insülin yetersizliği söz konusu olduğundan ömür boyu enjeksiyon yolu ile insülin hormonu dışarıdan alınmak zorundadır
Pankreasın kronik iltihabı, akromegali olarak adlandırılan bazı hormon hastalıkları, pankreas tümörleri ve pankreas ameliyatları ile hipertiroidi sonucunda ortaya çıkan rahatsızlık Tip-2 diyabet hastalığına neden olmaktadır. Her yaşta diyabet hastalığı taşhis edilebilmektedir. Kilolu olanlar, aile içinde diyabet hastalığı olanlar, stres altında yaşayan ve 4 kg. dan ağır bebek doğuranlar Tip-2 diyabet hastalığı riski ile karşı karşıya kalmaktadır.
Günümüzde 400 milyona yakın kişiyi etkilemekte olan Diyabet hastalığı en yaygın hastalıklarından biri olma özelliğini de taşımaktadır. Ülkemizde ise bu sayı yaklaşık 7 milyona ulaşmaktadır. Tedavisi çok mümkün olmayan ve ömür boyu süren kronik diyabet hastalığı ölümcül risk taşımaktadır. İlaçla kontrol altına alınabilecek olan diyabet hastalığında ilerleme yavaşlatılır ve başka hastalıklara sebep olması engellenebilir. Diyabet hastalığını taşıyan biraylerin varis, kalp rahatsızlıkları, katarakt, ileri derecede göz hastalıkları ve kalp krizi gibi riskler taşımaktadır. Diyabet Hastalarında Tip 1 ve Tip 2 Beslenme yazımız size bu riskler karşısında bir an önce diyabet hastalığı kontrol altına almanız için destek olacaktır. Ancak sağlıklı ve dengeli beslenme kuralları dahilinde beslenen bir diyabet hastası hem daha sağlıklı bir yaşam sürecek hem de yaşamını daha kaliteli hale dönüştürecektir.
Diyabet tedavisinde İnsülin tedavisi+Beslenme+Egzersiz, Egzersiz+Beslenme, Egzersiz+Beslenme+ağızdan alınacak anti-diyabetik ilaçlar, Egzersiz+Beslenme+ağızdan alınacak anti-diyabetik ilaçlar+insülin gibi yöntemler uygun görülür ve uygulanır. Ancak tüm bu tedavi yöntemlerinde asıl dikkatin çekilmesi gereken konu ise beslenmedir. Bu hastalık karşısında teşhisi koyan doktorun önerilerinin yanı sıra mutlaka bir doktordan yardım alınmalı. Ekstra desteğin sebebi ise diyabet hastalığının düzeyine ve tipine göre kişiye özel beslenme programı gerektirdiğidir.
Diyabet hastalığında Tip 1 diyabet hastalığı ve Tip 2 diyabet hastalığı olmak üzere iki tip mevcuttur. Beslenme kuralları arasında farklılıklar bulunan Tip 1 ve Tip 2 beslenmelerinde bazı ortak noktalar bulunuyor olsa da birbirinden farklıdır.
Diyabetteki tedaviye yardımcı olabilecek unsurlar:
1.Sağlıklı ve düzenli beslenme ve egzersiz ile.
2.İlaç tedavisi ve egzersiz ile.
3.İnsülin, sağlıklı beslenme ve egzersiz ile sağlanabilmektedir.
Diyabet dolayısıyla kişi hayatında bazı değişiklikleri kendiliğinden oluşturmalıdır. Bu değişiklikler özellikle beslenme alanında olmalıdır. Sağlıklı beslenmek sadece doğal ürünleri yeterli miktarda almak demek değildir.
Sağlıklı beslenen kişi yemek yeme saatini bir düzene koyarak, doğal sağlıklı ve şekerden uzak durarak yiyeceklerini tüketmelidir. Peki, diyabet diyeti beslenmesi içerisinde hangi yiyecekleri barındırmaktadır?
Sağlık beslenmek için kişi mutlaka bu besinleri her gün tüketmelidir. Her besin öğesinden günlük eşit miktarda tüketilmelidir. Diyabette olmanız sadece bu yiyecekler beslenmeniz anlamına gelmemektedir. İstediğiniz yiyecekleri de tüketebilirsiniz. Yağ ve proteinlerin kolesterolünü sınırlandırarak yiyecekleri tüketebilirsiniz.
Diyabeti olan çoğu insan beslenme planına ve yemek saatlerine uymak için ailesinden ayrı olarak yemek yemektedir. Aslında günümüzde uzmanlar, diyabeti olan ile diyabeti olmayan kişilerin beslenmeleri aynı olduğunu söylemektedir. Diyabet bireyin günlük besin miktarında değişiklik yapmaz. Diyabeti olmayan kişi de diyabeti olan kişi gibi şekeri, sütü ve yoğurdu az miktarda tüketmesi gerekmektedir. Yiyeceklerin şekerinize nasıl etki ettiğini öğrenmek için yemeklerden en az 1,5 saat önce kan şekerinizi ölçerek, menünüzü planlayabilirsiniz.
Karbonhidratlar kişilerin hayatlarını sağlıklı bir şekilde devam ettirmeleri için gerekli olan 3 ana besin öğelerinden biridir. Karbonhidratlar şeker üzerinde çok fazla değişkenlik göstermektedir. Düzensiz bir şekilde karbonhidrat tüketmemek gerekir. Vücuda alınan bütün karbonhidratlar şekere dönüşür. Kompleks karbonhidratlar yavaş yavaş sindirildiği için vücuttan atılımı da çok zordur. Bu nedenle karbonhidrattan dolayı ani şeker yükselmeleri ve insülin yükselmesi görülmez. Uzun süre tokluk hissi verebilirler. Diyabet hastalarının tüketmesi gereken karbonhidratlar arasında düşük yağlı süt ürünleri, meyve, sebze, kuru baklagiller tüketilmelidir. Mümkün olduğu kadar makarna, pirinç, beyaz ekmek gibi gıdalardan uzak durmaları gerekmektedir.
Tuz: Günlük olarak bir çay kaşığından fazla tuz tüketilmemesi gerekmektedir.
Kolesterol: Kabuklu deniz ürünlerinde, yumurta ve süt ürünlerinde fazla bulunur. Ortalama günlük olarak 300 mg’dan fazla tüketilmemelidir.
Trans yağlar: Margarinlerde fazlalıkla bulunan trans yağların tüketilmemesi gerekir.
Doymuş yağlar: Kullanımın yüzde 7’si geçirilmemelidir. Doymuş yağlar süt ürünleri ve hayvansal proteinlerde çok fazla bulunmaktadır.
1.Size özel olacak yiyeceklere ihtiyacınız yoktur.
2.Aileniz için ortak olarak pişirilen yiyecekler sizlere çok daha uygundur.
3.Her gün bütün besin gruplarından yemelisiniz.
4.Düzenli olarak kompleks karbonhidratlar tercih etmeli ve lif alımını arttırmalısınız.
5.Brokoli, ıspanak, meyve ve sebze tüketmelisiniz.
6.Lifli bir meyve olan çileği bol bol tüketiniz.
7.Az işlenmiş tahıllı ürünleri tüketiniz.
8.Yulaf kilo vermeye yardımcı olarak kan şekerinizi hızla düzenler.
9.Patates gibi besinlerden uzak durun.
10.Çok fazla tatlı tüketmeyiniz.
11.Yağı, tuzu ve şekeri mümkün olduğu kadar az kullanın.
12.Tuzu günlük olarak 1 çay kaşığından fazla olarak tüketmeyiniz.
13.Sağlıklı etleri ve buna uygun olarak sağlıklı pişirme yöntemlerini tercih ediniz.
14.Doymaya başladığınızı hissettiğinizde daha fazla yemeye devam etmeyiniz.
15.Sağlıklı yağları tüketiniz. Özellikle de zeytinyağı
16.Yemeğe başladıktan bir süre sonra beyin tokluğu algılamaya başlıyor. Bu yüzden yavaş yavaş yemek
17.Tatlıya olan düşkünlüğünüz zaman içerisinde azalacaktır. Bu sebeple sabırlı olmanız gerekmektedir.
18.Diyabet hayatınızda şekeri komple kesmeniz demek değildir. Az da olsa istediğiniz tatlılardan tüketebilirsiniz. Tatlıyı öğünle birlikte almanız ani şeker yükselmesine neden olacağı için öğün arası tüketmeniz gerekmektedir.
-Meyve suyu yerine direkt olarak meyve yemeyi tercih ediniz.
-Tatlı ihtiyacınızı meyveler ile birlikte tarçın ve vanilya gibi besinlerde bastırabilir.
-Kahvaltılarda reçel ve bal gibi yiyeceklerden mutlaka uzak durmalısınız. Reçelin bol şekerden üretildiğini unutmayınız. Reçel yerine kurutulmuş meyveleri tüketmeye çalışınız.
-Doymuş ve trans yağlar en zararlı yağlardır. Bu ürünlerin tüketilmesi diyabet hastalığı açısından çok zararlıdır.
-Oda sıcaklığında sıvı halde bulunan yağları tüketebilirsiniz.
-Yemeklerinizde mutlaka zeytinyağı tüketiniz.
-Etleri pişirmeden önce mutlaka etin üzerinde bulunan derileri temizleyiniz.
-Abur cuburlardan uzak durunuz.
-Yemeklerinizde hazır krema yerine süt ve un karışımını kullanınız.
-Kahvaltı günün en önemli öğünüdür. Bu sebeple kahvaltıyı kesinlikle atlamayınız.
-İnsan vücudu aç kaldığı zaman normalden daha fazla yemek yer. Üç ana ve üç ara öğün tüketmelisiniz. Böylece öğünlerinizde fazla yemek yemeyeceksiniz.
-Uykusuzluk kilo alımına yol açar ve diyete uyumu zorlaştırır.
-Aç kalmak normalden daha fazla temek yemenize sebep olur.
-Televizyon veya bilgisayar başında yemek yemek normalden daha fazla yemek yemenize neden olur.
-Fazla tuzlu gıdalardan uzak durunuz.
-Fazla su tüketmeye özen gösteriniz.
-Ana öğünlerde salata ve çorba tüketiniz.
-Eğer iradeniz yoksa servis tabaklarını küçülterek kilo verebilirsiniz.
-Yemek sırasında yiyecekleri fazla çiğneyiniz.
-Dışarıda yemek yememeye özen gösteriniz. Evde yemek yemek her zaman çok daha sağlıklı olacaktır.
Sizlere diyabet hastaları için örnek menü derledik.
Kahvaltı: Şekersiz açık çay, 2 dilim ince peynir, 1 dilim ince ekmek, domates, salatalık, zeytin ve yeşil sivri biber
Ara Öğün: Elma, 1 su bardağı ayran
Öğlen: Haşlanmış tavuk, 6 kaşık sebze yemeği, bulgur pilavı, yağsız salata, 1 dilim ekmek
Ara Öğün: Elma, 1 su bardağı ayran
Akşam: 1 kâse çorba, 6 kaşık sebze yemeği, yağsız salata, 1 dilim ekmek
Ara: 1 meyve, 1 su bardağı süt, 2 adet grissini
Diyete ek olarak günlük 3 litre su içiniz. Diyete ek olarak bütçenize göre değişiklik yapabilirsiniz. Bu değişikliği yaparken yiyeceklerin aynı besin grubundan olmasına özen gösteriniz. Ayriyeten 1 saatlik yürüyüş yapmanız sağlığınız açısından faydalı olacaktır.
Sonuç Olarak…
Sürekli olarak her önünüze gelen yiyeceği yemeyiniz. Bu sadece diyabet hastalarını değil, diyabet hastası olmayan kişilere de tavsiye edilir. Diyabet dolayısıyla insülin veya hap da kullansanız diyetinize özen gösteriniz. Karbonhidratlar kan şekerini yükseltir. Bu da sizi zamanla şişmanlatır. Bunun önüne geçmek için yediğiniz besinlere dikkat ediniz. Günlük tükettikleriniz arasında mutlaka su ve meyve olmasına çok özen gösteriniz.
Sitemizden sağlıklı beslenme önerilerine ulaşabilirsiniz. Ayrıca istediğiniz zaman online diyet hizmetimiz aracılığıyla, birçok uzmandan danışmanlık hizmeti alabilirsiniz.
*Yorumlara cevap verebilmek için hesabınızın olması gerekmektedir. Buraya tıklayarak hesap oluşturabilirsiniz.